Φυσικά αξιοθέατα

Ο γεωλογικός πλούτος των Κυθήρων αποτυπώνεται σε όλο το φυσικό τους περιβάλλον και μάλιστα σε πολλά φυσικά αξιοθέατα, όπως:

• Το εντυπωσιακό φαράγγι της Κακιάς Λαγκάδας, που αρχίζει από τα Τριφυλλιάνικα, περνά δίπλα από την κατεστραμμένη καστροπολιτεία της Παλιοχώρας και καταλήγει στην παραλία της Κακιάς Λαγκάδας. Είναι ένα τοπίο μεγάλης βιολογικής και αισθητικής αξίας, ένα από τα σημαντικότερα φαράγγια της νησιωτικής Ελλάδας.

• Το φαράγγι του Τσάκωνα βρίσκεται ανάμεσα στα Μητάτα και τα Βιαράδικα στο κέντρο του νησιού. Είναι ένα τοπίο ειδυλλιακής ομορφιάς, που φιλοξενεί στους κόλπους του λαξευμένες στους βράχους κρυφές εκκλησίες. Το φαράγγι καταλήγει στην περιοχή της Παλαιόπολης.

• Ο καταρράκτης της Νεράιδας ή Φόνισσας βρίσκεται σε ένα τοπίο μοναδικής ομορφιάς, κοντά στον γραφικό Μυλοπόταμο. Περιβάλλεται από αιωνόβια πλατάνια και τα νερά του πέφτουν από ύψος 20μ., σχηματίζοντας μια μικρή καταπράσινη λιμνούλα ιδανική για κολύμπι. Η καταπράσινη ρεματιά καταλήγει στην παραλία Καλάμι.

• Η βραχονησίδα Χύτρα, ή αλλιώς Αυγό, είναι ένα από τα πιο όμορφα φυσικά τοπία των Κυθήρων. Βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το Καψάλι και είναι περίφημη για την θαλάσσια σπηλιά στην νότια πλευρά της. Στο τέλος αυτής της σπηλιάς υπάρχει ένα καταφύγιο για φώκιες. Η βραχονησίδα είναι προστατευόμενος βιότοπος μεταναστευτικών πουλιών και ενδημικών φυτών, με πιο γνωστό το τοπικό λουλούδι του νησιού την σεμπρεβίβα.

• Το σπήλαιο της Αγ. Σοφίας βρίσκεται κοντά στον γραφικό Μυλοποτάμο, όπως πάμε προς την παραλία του Λιμνιώνα. Η είσοδος του είναι διακοσμημένη με τοιχογραφίες του 13ου αι. Η έκταση του είναι περίπου δύο στρέμματα και το επισκέψιμο τμήμα του έχει μήκος 200μ.

Κάστρα

Τα Κύθηρα είναι ένας τόπος πλούσιος σε ιστορικά και πολιτιστικά αξιοθέατα: κάστρα, εκκλησίες και παραδοσιακούς οικισμούς. Στο νησί ξεχωρίζουν τέσσερα κάστρα: Η Παλιοχώρα, η Χώρα Κυθήρων, το καστέλλο του Αυλαίμωνα και η Κάτω Χώρα Μυλοποτάμου.

• Η Παλιόχωρα είναι η μεσαιωνικήκαστροπολιτεία των Κυθήρων, η υστεροβυζαντινή τους πρωτεύουσα. Είναι ένας τόπος μαγευτικός, στα ΒΑ του νησιού, κοντά στον Ποταμό. Ενα φυσικό οχυρό πάνω από το πανέμορφο και άγριο φαράγγι. Ο οικισμός και το κάστρο, κατεστραμμένα από το 1537, συνεχίζουν να στοιχειώνουν το άγριο φυσικό τοπίο και να μαγεύουν τον επισκέπτη.

• Η Χώρα Κυθήρων είναι ένα από τα ομορφότερα και εντυπωσιακώτερα κάστρα της νησιωτικής Ελλάδας. Το ενετικό κάστρο κατέχει μια πολύ σημαντική στρατηγική θέση και περιλαμβάνει πολλές οικιστικές φάσεις από τον 13ο αι. μέχρι και την Αγγλοκρατία του 19ου αι. Είναι ένας παραδοσιακός οικισμός μοναδικής ομορφιάς και ποικιλίας, που στέκεται πάνω σε μια φυσικά οχυρή θέση εκπληκτικής θέας. Τα τείχη επεκτείνονται προς τον Βορρά, περικλείοντας τον οικισμό του Βούργου, με τις πολλές βυζαντινές εκκλησίες. ενώ στα πόδια της Χώρας, στον Νότο, βρίσκεται το Καψάλι, το λιμάνι της Χώρας, που μία μικρή χερσόνησος το χωρίζει σε δύο τμήματα, δίνοντάς του μεγάλη γραφικότητα.

• Στο νησί συναντάμε δύο ακόμη μικρά ενετικά κάστρα: το καστέλλο του Αυλέμωνα, στο κυριώτερο λιμάνι του νησιού για αιώνες, στα ανατολικά του νησιού, και το κάστρο Κάτω Χώρας Μυλοποτάμου, στα δυτικά. Ο Μυλοπόταμος και η περιοχή του είναι από τις πιο όμορφες τοποθεσίες του νησιού, ενώ το κάστρο της Κάτω Χώρας φιλοξενεί πλήθος παραδοσιακών σπιτιών και εννέα μεταβυζαντινές εκκλησίες με πολύ αξιόλογη διακόσμηση.

Εκκλησίες & Μοναστήρια

Η ιστορία προίκισε τα Κύθηρα με έναν μεγάλο αριθμό από βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες, πολλές από τις οποίες διασώζουν εξαιρετικό ζωγραφικό διάκοσμο. Οι εκκλησίες αυτές και η ζωγραφική τους συγκροτούν ένα από τα σημαντικότερα σύνολα του μεσαιωνικού πολιτισμού της νότιας Ελλάδας. Ανήκουν στην υστεροβυζαντινή και μεταβυζαντινή επαρχιακή παράδοση της Μονεμβασιάς και της Κρήτης, που χαρακτηρίζεται από συναισθηματική γραφικότητα και κομψή απλότητα. Ο αριθμός τους είναι μεγάλος και είναι εξαπλωμένες στο μεγαλύτερο μέρος του νησιού. Εντελώς ενδεικτικά αναφέρουμε:

• Το μοναστήρι της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας, δεν είναι αρχαίο αλλά είναι ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά προσκυνήματα της Παναγίας στην Ελλάδα. Βρίσκεται στην δυτική άκρη του νησιού και αποτελεί το καμάρι των Κυθήρων.Κάθε χρόνο η αρχαία εικόνα της Παναγίας, κατά την Κυριακή της Ορθοδοξίας, λιτανεύεται για δεκαπέντε ολόκληρες ημέρες σε όλο το νησί με πλήθος κόσμου να την ακολουθεί. Το πανηγύρι του, στις 24 του Σεπτεμβρίου, είναι ένα από τα μεγαλύτερα της Ελλάδας.

• Τα μοναστήρια της Αγίας Ελέσας και του Αγίου Θεοδώρου, είναι ταυτισμένα με την ιστορία του νησιού, καθώς είναι αφιερωμένα σε προσωπικότητες που συνδέονται με το νησί και την ζωή του για αιώνες. Σαν τέτοια, αλλά και λόγω θέσης, είναι όμορφοι προορισμοί που δίνουν στον επισκέπτη μια καλή εικόνα του νησιού και του πολιτισμού του.

• Ο Αγ. Γεώργιος Βουνού βρίσκεται πάνω στην ανατολικότερη κορυφή του νησιού, πάνω από το λιμάνι του Αυλαίμωνα, στην θέση όπου οι αρχαίοι Μινωΐτες είχαν το ιερό κορυφής τους. Είναι η δεύτερη πιο αρχαία εκκλησία του νησιού (7ος αι.) και σώζει από την αρχική της κατασκευαστική φάση ένα εξαιρετικό ψηφιδωτό δάπεδο.

• Ο Αγ. Ανδρέας Λιβαδίου στέκεται στην θέση του από τον 10ο αι. και φέρει τοιχογραφίες σε τρία στρώματα, από τον 10ο ως τον 16ο αι.

• Ο Αγ. Δημήτριος στο Πουρκό είναι ένα σπανιότατο στην Ελλάδα σύμπλεγμα τεσσάρων ναών. Μόνο στη Νάξο υπάρχει κάτι παρόμοιο. Αυτή του η αρχιτεκτονική ιδιομορφία, αλλά και ο ζωγραφικός του διάκοσμος, το καθιστούν ένα από τα σημαντικότερα μνημεία στο νησί. Οι ναοί του συγκροτήματος χτίστηκαν τον 13ο αι. και οι τοιχογραφίες τους είναι σε στρώματα του 13ου και 14ου αι.

• Στα Ζαγκλανικιάνικα, δίπλα στον κεντρικό δρόμο προς τον Ποταμό, βρίσκεται το εκκλησάκι του Αγ. Νίκωνα. Είναι μονόχωρος καμαροσκέπαστος με τρούλο και είναι διακοσμημένος με τοιχογραφίες του 11ου και 13ου αι.

• Ο Αγ. Πέτρος βρίσκεται στην συνοικία των Αραιών, κοντά στον Μυλοπόταμο. Είναι ένας εγγεγραμμένος σταυροειδής με πολυγωνικό τρούλο του 11ου αι. Ο ζωγραφικός διάκοσμός του διασώζεται σε δύο στρώσεις, στο ιερό βήμα. Η πρωτοτυπία του διακόσμου βρίσκεται στο γεγονός ότι στην αψίδα του ιερού βήματος, αντί για τη μορφή της Παναγίας, έχουμε τη μορφή του Αγίου Πέτρου.

Άλλα αρχιτεκτονικά αξιοθέατα

• Η πεντηκονταετία της Αγγλοκρατίας στο νησί έχει αφήσει κάποια πολύ αξιόλογα και αναγνωρίσιμα μνημεία. Κυριότερο είναι η πέτρινη γέφυρα στο Κατούνι. Είναι το μεγαλύτερο πέτρινο γεφύρι στην Ελλάδα, με μήκος 110μ. και ύψος 15μ. Στηρίζεται σε 13 συμμετρικά τόξα. Η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το 1826.
• Πολύ αξιόλογος, επίσης, είναι ο φάρος στο ακρωτήρι Σπαθί. Με ύψος 25μ. είναι ο μεγαλύτερος φάρος που έχτισαν οι Αγγλοι στον ελλαδικό χώρο. Κατασκευάστηκε το 1857.
• Τέλος, το ομορφότερο και πιο καλοσυντηρημένο κτίριο της Αγγλικοκρατίας είναι το σχολείο της Μηλαπιδέας, που βρίσκεται πάνω σε έναν λόφο, ανάμεσα στα Φατσάδικα και το Λιβάδι. Το εντυπωσιακό κτήριο περιβάλλεται από 11 μεγάλα γοτθικά παράθυρα, στα πρότυπα των αγγλικών κολεγίων, με πελεκητούς πωρόλιθους. Το σχολείο χτίστηκε το 1825.