Αρχαία Όλυνθος

Στη χερσόνησο της Κασσάνδρας, κοντά στις ακτές του Τορωναίου κόλπου, πάνω σε δύο λόφους βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας πόλης της Ολύνθου, για την οποία κάνει λόγο και ο Ηρόδοτος. Σύμφωνα με την παράδοση, ο δημιουργός και ήρωας της πόλης ήταν ο Όλυνθος, ο γιος του Ηρακλή ή του θρακικού θεού Στρυμόνα. Ήταν η πρωτεύουσα των Χαλκιδέων και αποτελούσε το σημαντικότερο οικονομικό και στρατιωτικό κέντρο της περιοχής από τον 5ο αιώνα π.Χ. μέχρι και την καταστροφή της από το βασιλιά της Μακεδονίας, Φίλιππο Β', το 348π.Χ. Μετά τις ανασκαφές ήρθε στο φως μεγάλο μέρος της πόλης. Ο αρχαιολογικός χώρος περιλαμβάνει και τους δύο λόφους όπου εκτεινόταν η πόλη, ενώ σημαντικό μέρος των ευρημάτων βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Ολύνθου. Μπαίνοντας στον αρχαιολογικό χώρο, ένα ανηφορικό μονοπάτι θα σας οδηγήσει στους λόφους, όπου θα ανακαλύψετε τη δομή και την οργάνωση αυτής της ένδοξης αρχαίας πόλης.

Αρχαία Μένδη

Ο Θουκυδίδης στο έργο του κάνει αναφορά στην αρχαία πόλη της Μένδης, που ιδρύθηκε σαν αποικία της Ερέτριας. Έχει πάρει το όνομά της από το αρωματικό φυτό μίνθη, ένα είδος μέντας που το βρίσκουμε ακόμα και σήμερα στην περιοχή. Από τις αρχές του 6ου αιώνα π.Χ. η πόλη πέρασε σε μία περίοδο μεγάλης οικονομικής άνθησης, χάρη στην παραγωγή του περίφημου Μενδαίου Οίνου. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου η πόλη διέκοψε τη συνεργασία της με την Αθηναϊκή Συμμαχία, γεγονός που προκάλεσε την πολιορκία και λεηλασία της από τους Αθηναίους. Η πόλη παρήκμασε εντελώς, μετά την κατάληψή της από το Φίλιππο Β'. Σήμερα, ο αρχαιολογικός χώρος της Αρχαίας Μένδης βρίσκεται κοντά στη σημερινή Κοινότητα της Καλάνδρας, κοντά στο Ποσείδι. Εκεί θα δείτε και το Ιερό του Ποσειδώνα, που αποτελεί το πρωιμότερο ιερό της Μακεδονίας.

Αρχαία Τορώνη – Κάστρο Ληκύθου

Στο Νοτιοδυτικό άκρο της χερσονήσου της Σιθωνίας, συναντά κανείς την Τορώνη. Η αρχαία πόλη αποικίστηκε στα τέλη του 8ου αιώνα π.Χ. από τους Χαλκιδείς και το 480π.Χ. βοήθησε τους Πέρσες στην εκστρατεία τους εναντίον των Ελλήνων. Αργότερα η πόλη μπήκε στην Αθηναϊκή Συμμαχία και έγινε πεδίο συγκρούσεων μεταξύ Αθηναίων και Σπαρτιατών. Για αυτό το λόγο μνημονεύεται συχνά στο έργο του Θουκυδίδη. Στην αρχαιότητα ήταν μία από τις πλουσιότερες πόλεις της περιοχής, αλλά στα βυζαντινά χρόνια συρρικνώθηκε. Η αρχαία πόλη είχε δύο ακροπόλεις: μία στα νότια και μία στη Λήκυθο, τη μικρή οχυρωμένη χερσόνησο κοντά στο λιμάνι. Το Κάστρο της Ληκύθου οχυρώθηκε και στα ρωμαϊκά και στα βυζαντινά χρόνια. Σήμερα είναι ορατά κάποια ίχνη από τις θεμελιώσεις της αρχαίας πόλης.

Αρχαία Άκανθος

Τα ερείπια της αρχαίας πόλης της Ακάνθου βρίσκονται πολύ κοντά στο σημερινό οικισμό της Ιερισσού, ανάμεσα σε δύο θαλάσσιες ακτές. Η Άκανθος αναπτύχθηκε κατά τον 7ο αιώνα π.Χ. και διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στα χρόνια των Περσικών πολέμων. Αργότερα πήρε μέρος στη Δηλιακή Συμμαχία και βοήθησε τους Αθηναίους στα χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου. Περίπου το 200π.Χ. η πόλη λεηλατήθηκε από τους Ρωμαίους, αλλά το λιμάνι της συνέχισε να χρησιμοποιείται και αργότερα έγινε ρωμαϊκή περιφέρεια. Σήμερα σώζονται τμήματα του οχυρωματικού περιβόλου, η θεμελίωση του μνημειακού ναού που χρονολογείται στην πρώιμη κλασική εποχή και ένα κλασικό ελληνιστικό οικοδόμημα στη θέση Λαδιάβα.

Ποτίδαια

Η αρχαία πόλη της Ποτίδαιας ιδρύθηκε το 600π.Χ. από Κορίνθιους αποίκους και έπαιξε καθοριστικό ρόλο κατά τους Περσικούς πολέμους. Μετά από αλλεπάλληλες καταλήψεις από τους Αθηναίους και τους Σπαρτιάτες, ερημώθηκε οριστικά το 356π.Χ. από το Φίλιππο Β'. Αργότερα, στο ίδιο σημείο ιδρύθηκε η πόλη Κασσάνδρεια. Οι ανασκαφές στην περιοχή έφεραν στο φως κεραμικά αγγεία και πολλούς τάφους Αθηναίων κλήρούχων, ενώ πρόσφατα εντοπίστηκε και ένας μονοθάλαμος μακεδονικός τάφος από την περίοδο της ακμής της Κασσάνδρειας. Σήμερα, ο αρχαιολογικός χώρος της Ποτίδαιας βρίσκεται κοντά στη χερσόνησο της Κασσάνδρας, μόλις 4 χιλιόμετρα από τον ομώνυμο σύγχρονο οικισμό. Ο Μακεδονικός τάφος αποτελεί το πιο σημαντικό εύρημα της Ποτίδαιας, γιατί προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για τη ζωγραφική της αρχαίας Ελλάδας.

Οχύρωση Πόλης Σταγείρων

Η πατρίδα του Αριστοτέλη περιβαλλόταν από ένα τείχος συνολικού μήκους περίπου 2 χιλιομέτρων, το οποίο υπολογίζεται ότι κατασκευάστηκε στους ύστερους αρχαϊκούς και τους πρώτους κλασικούς χρόνους. Η κατασκευή του και οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν προκαλούν θαυμασμό, καθώς χρησιμοποιήθηκαν δύο συστήματα δόμησης σε συνδυασμό. Χτίστηκε με μικρούς και μεγάλους πωρόλιθους, ασβεστόλιθους και μαρμαρόλιθους. Κατά καιρούς το τείχος ενισχύθηκε, για να προστατευθεί η πόλη από τις επιθέσεις. Σήμερα, το σωζόμενο ύψος του τείχους φτάνει τα 4 μέτρα και έχει πάχος περίπου 2 μέτρα. Μία επίσκεψη αρκεί για να συνειδητοποιήσει κανείς τη μεγαλοπρέπεια της κατασκευής του!

Άλσος Αριστοτέλους

Στην πατρίδα του αρχαίου φιλοσόφου Αριστοτέλη, στο ορεινό χωριό Στάγειρα, βρίσκεται το Άλσος Αριστοτέλους, μέσα σε ένα πάρκο με θέα τον κόλπο της Ιερισσού. Το Άλσος είναι αφιερωμένο στο φιλόσοφο και εκεί οι επισκέπτες μπορούν να έρθουν σε επαφή με το έργο του, μέσα από μία πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία. Στο Άλσος βρίσκεται ο ανδριάντας του Αριστοτέλη, καθώς και μία σειρά από διαδραστικά όργανα που εφαρμόζουν στην πράξη τα φυσικά φαινόμενα για τα οποία ο φιλόσοφος μίλησε στο έργο του “Τα φυσικά”: το πρίσμα, το ηλιακό ρολόι, οπτικοί δίσκοι, πυξίδα, σφαίρες αδράνειας, εκκρεμές, παραβολικά κάτοπτρα. Κοντά στη φύση, ο επισκέπτης μπορεί μέσα από το διαδραστικό παιχνίδι να ανακαλύψει την αριστοτελική λογική, συνδυάζοντας έτσι την εκπαίδευση με την ψυχαγωγία!

Σπήλαιο Πετραλώνων

Σε απόσταση μόλις 800 μέτρα από το χωριό Πετράλωνα βρίσκεται το ομώνυμο Σπήλαιο, σε υψόμετρο 250 μέτρων. Στη σπηλιά αυτή, το 1980 εντοπίστηκε το κρανίο του Αρχανθρώπου, μεταβατικής μορφής από τον Homo Erectus προς τον Homo Sapiens Neandertalensis, που μαρτυρά τη μακροχρόνια ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή. Το σημείο όπου βρέθηκε, το στενότερο μέρος της σπηλιάς έχει ονομαστεί “Μαυσωλείο” και μία αναπαράστασή του παρουσιάζεται στο Μουσείο των Πετραλώνων. Στο Σπήλαιο βρέθηκαν επίσης ίχνη φωτιάς, τα οποία εκτιμάται ότι ο Αρχάνθρωπος χρησιμοποιούσε για να ζεσταθεί και να ψήνει την τροφή του, καθώς και οστά σαρκοβόρων ζώων. Θεωρείται ότι το Σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε ως χώρος διαμονής και προστασίας, κατά την περίοδο των παγετώνων. Σήμερα ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει το υπέροχο θέαμα που δημιουργούν οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες, σε διάφορους χρωματισμούς! Η μέση θερμοκρασία του σπηλαίου είναι 16°C  όλο το χρόνο και είναι επισκέψιμο. Η διαδρομή που έχει διαμορφωθεί στο εσωτερικό του σπηλαίου φτάνει τα 2 χιλιόμετρα.

Σπήλαιο Διονύσου και Νυμφών

Το Σπήλαιο Διονύσου και Νυμφών βρίσκεται στα ανατολικά του οικισμού Καλλιθέα, στη χερσόνησο της Κασσάνδρας. Κατά τις ανασκαφές εντοπίστηκε μία μαρμάρινη κεφαλή του Διονύσου και ενεπίγραφο όστρακο του 5ου αιώνα π.Χ., που δόθηκε ως προσφορά στο Ιερό. Έτσι, το σπήλαιο-ιερό ταυτίστηκε με αυτό που αναφέρεται στην αρχαία γραμματεία, κυρίως στο έργο του Ξενοφώντα. Θεωρείται ότι ιδρύθηκε κατά τον 8ο αιώνα π.Χ. από κατοίκους της περιοχής. Σήμερα μπορεί κανείς να δει τους παραπετασματοειδείς σταλακτίτες και κοράλλια, ενώ πάνω από το σπήλαιο υπάρχει εσοχή-κόγχη, στην οποία οδηγεί μία σκάλα λαξευμένη στο βράχο.