Δεν υπάρχουν στοιχεία που να μαρτυρούν την κατοίκηση του βουνού, πέραν των παρυφών του, στο μακρινό παρελθόν. Οι μύθοι για τους προϊστορικούς κατοίκους του, τους Κένταυρους, μάλλον έρχονται, έμμεσα, να βεβαιώσουν την απουσία οργανωμένων οικισμών στο βουνό. Αλλωστε δίπλα ακριβώς υπάρχει ο πλουσιότερος κάμπος της Ελλάδας, που κατοικήθηκε κι αναπτύχθηκε από τα προϊστορικά χρόνια, όταν έγινε μια από τις πρώτες σημαντικές θέσεις της εμφάνισης της γεωργίας και του εδραίου πολιτισμού στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

Το βουνό φαίνεται να πρωτοκατοικείται στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, όταν εκεί βρήκανε καταφύγιο πληθυσμοί από τα πεδινότερα μέρη της Ελλάδας. Μέχρι τότε, στα βυζαντινά χρόνια, στο βουνό ζούσανε αναχωρητικό βίο λίγοι μοναχοί. (Η απουσία λιβαδιών στο βουνό δεν επέτρεψε ούτε καν την παλαιότερη παρουσία ποιμένων, όπως σε άλλα άγρια βουνά της πατρίδας μας που κατοικούνται μαζικά την ίδια εποχή.) Αλλωστε αυτά τα διάσπαρτα μοναστικά κέντρα του βουνού ήταν οι πρώτες κοιτίδες γύρω από τις οποίες αναπτύχθηκαν τα κατοπινά χωριά του.

Οι κοινότητες αυτές, πολύ γρήγορα αναπτύχθηκαν οικονομικά και κοινωνικά και καταστάθηκαν φάροι πολιτισμού για όλην την Ελλάδα, με την δημιουργία περίφημων Σχολών και την ανάδειξη μεγάλων Δασκάλων του Γένους. Η αρχοντιά των μικρών και δραστήριων κοινοτήτων γίνεται μέχρι σήμερα φανερή από το πλήθος και την ποιότητα των μνημείων της τοπικής αρχιτεκτονικής (εκκλησιών, αρχοντικών, καλντεριμιών, κ.λπ.), αλλά και από την ιδιαίτερη φιλοκαλία των κατοίκων τους.