Ζαγορά

Στην ΒΑ πλαγιά του βουνού, 45χλμ. από τον Βόλο και 19χλμ. από τα Χάνια, πάνω από το Αιγαίο, βρίσκεται η Ζαγορά, το μεγαλύτερο και ιστορικότερο χωριό του Πηλίου.

Ο πρώτος πυρήνας του σημερινού χωριού ήταν το μοναστήρι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, που ιδρύθηκε στα 1160 μ.Χ. Γύρω από το μοναστήρι αυτό έγινε η πρώτη οίκηση των κατοίκων της παληάς Ζαγοράς. Η νέα Ζαγορά, που είχε πλέον πάρει την παραπάνω μορφή από τα τέλη του 16ου αιώνα, άρχισε να αναπτύσσεται γρήγορα. Η γεωργία και το εμπόριο άκμαζαν. Στην Ζαγορά αναπτύχθηκε πολύ η μεταξοπαραγωγή, με εξαγωγές στην Βενετία, Δαλματία, Γερμανία και άλλες περιοχές της Ευρώπης. Για την ευχερέστερη διεξαγωγή αυτού του εξαγωγικού και εισαγωγικού εμπορίου η Ζαγορά δημιούργησε αξιόλογο εμπορικό στόλο, τα περίφημα ζαγοριανά καράβια, τα οποία, διασχίζοντας την Μεσόγειο, μετέφεραν τα προϊόντα της στην Κωνσταντινούπολη, την Σμύρνη και σε όλα τα μεγάλα λιμάνια της Ευρώπης. Έτσι δημιουργήθηκε στην ανατολική πλευρά του Πηλίου ένα σπουδαιότατο και ακμαιότατο εμπορικό κέντρο με υποκαταστήματα και αντιπρόσωπους σε όλα τα εμπορικά κέντρα της εποχής.

Η οικονομική αυτή ευρωστία και η συνεχής επικοινωνία με την Δύση δημιούργησαν το έδαφος και για την πνευματική ανάπτυξη και ακμή της Ζαγοράς. Γύρω στα 1702 στο μοναστήρι του Προδρόμου ιδρύθηκε το Ελληνομουσείο. Στην Σχολή αυτή, η οποία έγινε πασίγνωστη για τους διαπρεπείς δασκάλους της και για τους διαπρέψαντες μαθητές της, διδάσκονταν εκτός από την ελληνική γλώσσα, μαθηματικά, φυσική, αστρονομία, γεωγραφία, φιλοσοφία, ιστορία και ξένες γλώσσες. Ο Πατριάρχης Καλλίνικος ο Γ', που επέστρεψε στην ιδιαίτερη πατρίδα του στα 1762, με την συνδρομή του Ιωάννου Πρίγκου, Ζαγοριανού έμπορου εγκατεστημένου στην Ολλανδία, καθώς και άλλων εύπορων Ζαγοριανών, ανοικοδόμησε το Σχολείο το οποίο από την περίοδο αυτή κι έπειτα λειτουργεί και σαν οικοτροφείο έχοντας την δυνατότητα να στεγάσει και να συντηρήσει αρκετούς μαθητές από τα γύρω χωριά κι άλλες πιο απομακρυσμένες περιοχές. Η Σχολή πλουτίσθηκε με πολλά σπάνια και αξιόλογα βιβλία. Κατ' αυτόν τον τρόπο τέθηκαν οι βάσεις της Βιβλιοθήκης της Ζαγοράς στην οποία συνεισέφεραν βιβλία και χρήματα πολλοί άλλοι επώνυμοι Ζαγοριανοί.

Στην επανάσταση του Πηλίου, τον Ιανουάριο του 1878, η Ζαγορά υπήρξε η έδρα της επαναστατικής κυβερνήσεως των εξεγερμένων περιοχών. Η επανάσταση κατεστάλη, με πρωτοβουλία της Αγγλίας, είχε όμως σαν αποτέλεσμα την παραχώρηση της Θεσσαλίας στην Ελλάδα με την συνθήκη του Βερολίνου του 1878.

Σήμερα η Ζαγορά έχει σαν σημαντικότερη δραστηριότητα την καλλιέργεια του περίφημου ζαγοριανού μήλου. Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός της είναι ένας από τους πρώτους συνεταιρισμούς της Ελλάδας με έτος ίδρυσης το 1916. Στις αρχές Σεπτεμβρίου ο Γυναικείος Συνεταιρισμός, διοργανώνει την Γιορτή του μήλου και αξίζει κανείς να βρίσκεται εκεί. Η Ζαγορά είναι, επίσης, σημείο αναφοράς στην τουριστική ανάπτυξη του Πηλίου.

Μηλιές

Οι Μηλιές είναι ένα από τα παλιά κεφαλοχώρια του Πηλίου και βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα του, 28χλμ. ΝΑ του Βόλου, σε υψόμετρο που κυμαίνεται από 250μ. (περιοχή σιδηροδρομικού σταθμού) μέχρι 450μ.

Στο παρελθόν στο χωριό τερμάτιζε το περίφημο τραινάκι του Πηλίου, ο Μουντζούρης, όπως τον αποκαλούσε ο λαός. Μετά από αρκετά χρόνια από την παύση της λειτουργίας του κατά την δεκαετία του 1960, σήμερα λειτουργεί και πάλι σαν τουριστικό αξιοθέατο τους καλοκαιρινούς μήνες στην διαδρομή Ανω Λεχώνια -Μηλιές.

Το χωριό υπάρχει από τον 16ο αι. τουλάχιστον. Το 1770 ιδρύθηκε σχολείο, που έμελε να εξελιχθεί σε ένα από τα σημαντικότερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της τουρκοκρατούμενης Ελλάδας, την Σχολή των Μηλεών. Η Σχολή ιδρύθηκε από τους τρείς Μηλιώτες Δασκάλους του Γένους: Ανθιμο Γαζή, Γρηγόριο Κωνσταντά και Κωνσταντίνο Φιλιππίδη. Οι τρείς Μηλιώτες ήταν από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του Νεοελληνικού Διαφωτισμού των 18ου και 19ου αι. Η Σχολή ξεκίνησε την λειτουργία της το 1815 και λειτούργησε μέχρι το 1844. Το 1943 καήκε, όταν οι Γερμανοί έκαψαν το χωριό. Είχε ήδη υποστεί σοβαρές ζημίες και καταστροφές το 1821 από τους Τούρκους, καθώς οι τρείς Μηλιώτες ήταν από τα ηγετικά μέλη της Φιλικής Εταιρείας και της εξέγερσης του Πηλίου. Σήμερα στην πλατεία του χωριού δεσπόζει η Βιβλιοθήκη των Μηλεών, που φιλοξενεί τα απομεινάρια της τεράστιας βιβλιοθήκης της Σχολής: 3355 παλαιά βιβλία, 116 χειρόγραφα και 1000 περίπου λυτά έγγραφα και διδακτικά αντικείμενα.

Δίπλα στην Βιβλιοθήκη, στην πλατεία του χωριού, βρίσκεται ο ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών. Πρόκειται για το παλαιότερο κτήριο του χωριου και ένα από τα σημαντικότερα μεταβυζαντινά μνημεία του Πηλίου.

Στην κάτω άκρη του χωριού στέκεται ο παλιός Σιδηροδρομικός Σταθμός και μετά από μικρή πεζοπορία η θαυμάσια σιδερένια γέφυρα που εξυπηρετούσε το τραινάκι του Πηλίου.

Οι Μηλιές είναι ένα πανέμορφο χωριό με πολλά στοιχεία παραδοσιακής οικοδομίας (αρχοντικά, καλντερίμια, βρύσες), αλλά δίπλα τους βρίσκονται δύο από τα πιό παραδοσιακά χωριουδάκια τους Πηλίου: οι Πινακάτες και η Βυζίτσα. Αυτοί οι δυο μικροί οικισμοί είναι αληθινά μουσεία της παραδοσιακής πηλιορείτικης αρχιτεκτονικής και από τους πιο όμορφους προορισμούς του Πηλίου.

Μακρινίτσα

Η Μακρινίτσα, που στέκεται στην ΒΔ πλαγιά του βουνού δίπλα από την Πορταριά, μόλις 17χλμ. από τον Βόλο, είναι ίσως το πιό γνωστό τουριστικά χωριό του Πηλίου. Φημισμένη για τα καλοσυντηρημένα καλντερίμια της και τα πολλά και όμορφα αρχοντικά της, είναι ένα χωριό με πολλές και καλές τουριστικές υποδομές, αφού πλέον ζεί από τον τουρισμό. Η μεγάλη πλατεία της είναι από τους πιό κλασικούς τουριστικούς προορισμούς των επισκεπτών του Πηλίου και του Βόλου.

Πορταριά

Η πανέμορφη Πορταριά στέκεται πάνω από τον Βόλο (12χλμ.), σχεδόν δίπλα (13χλμ.) στο χιονοδρομικό κέντρο, σε υψόμετρο 650μ. Είναι ο πρώτος μεγάλος οικισμός του Πηλίου που συναντά ο επισκέπτης καθώς ανηφορίζει από τον Βόλο προς το κεντρικό Πήλιο. Με πολλές και αξιόλογες τουριστικές υποδομές και αξιοθέατα.

Το χωριό Πορταριά πήρε το όνομά του από την Παναγία την Πορταρέα, ένα εκκλησάκι του 16ου αιώνα (1581). Η Πορταριά, μαζί με τη Μακρινίτσα, αποτελούσαν, στα βυζαντινά χρόνια, έναν μεγάλο οικισμό που ονομάζονταν Άνω Δρυανούβαινα. Ο οικισμός αυτός δημιουργήθηκε από συγκεντρώσεις των αγροτών και των εργατών των κοντινών μοναστηριών. Κατά τον 18ο και 19ο αι., οι κάτοικοι του χωριού είναι χαλκιάδες, βιοτέχνες βυρσοδεψίας, σηροτρόφοι, κατασκευαστές μπρισιμιών και γαϊτανιών. Στο τέλος του 18ου αιώνα , οι Πορταρίτες, όπως και οι άλλοι πηλιορείτες, αρχίζουν να μεταναστεύουν σε χώρες της Ευρώπης, της Μικρασίας και της Αιγύπτου. Το φαινόμενο αυτό έχει την εξήγησή του μάλλον στον υπερπληθυσμό. Οι μετανάστες της Αιγύπτου χτίζουν στην πατρίδα τους, κατά τον 19ο αιώνα, μεγάλα αρχοντικά. Επίσης κάνουν σημαντικές δωρεές, αφήνοντας κληροδοτήματα, εκ των οποίων ορισμένα, λειτουργούν έως και σήμερα.

Αγιος Λαυρέντιος

Στο βάθος της χαράδρας του Βρύχωνα (19χλμ. από τον Βόλο) και κρυμμένο μέσα στη πυκνή βλάστηση της νότιας πλευράς της χαράδρας, βρίσκεται το πολύ όμορφο και με ιστορία χωριό Άγιος Λαυρέντιος. Το χωριό δημιουργήθηκε γύρω από το μοναστήρι του Αγίου Λαυρεντίου που ίδρυσε εδώ ο Όσιος Λαυρέντιος στα 1378, στη θέση ενός προϋπάρχοντος ερειπωμένου μοναστηριού του 12ου αιώνα που είχαν ιδρύσει Αμαλφινοί μοναχοί.

Πρώτοι κάτοικοι του Αγίου Λαυρεντίου ήταν οι εργάτες που ήρθαν να εργαστούν στα κτήματα του μοναστηριού. Η σχετική ευημερία δεν άργησε να έρθει καθώς οι ελιές, τα αμπέλια και τα οπωροφόρα που φύτεψαν έδωσαν πλούσιους καρπούς. Το 1823 οι Τούρκοι πυρπόλησαν και κατέστρεψαν το χωριό. Ορθοπόδησε όμως και πάλι και μάλιστα γνώρισε πνευματική και οικονομική άνθιση. Σήμερα το χωριό είναι ένα από τα ωραιότερα του Πηλίου και τα τελευταία χρόνια η τουριστική κίνηση έχει αρχίσει και κάνει την εμφάνισή της και εδώ. Κάθε χρόνο γίνεται η Γιορτή του κερασιού, το τρίτο Σαββατοκύριακο του Ιουνίου.

Ο δρόμος προς το σημαντικότερο αξιοθέατο της περιοχής, το θαυμάσιο γυναικείο μοναστήρι του Αγίου Λαυρεντίου, ξεκινάει λίγο πριν τη είσοδο του χωριού. Το ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο τέμπλο και οι εικόνες του καθολικού του είναι εξαιρετικά.

Στον Αγιο Λαυρέντιο έχει την έδρα του, από το 2006, το Μουσικό Χωριό, μια από τις μεγαλύτερες μουσικές κοινότητες στην Ευρώπη.

Τσαγκαράδα

Η Τσαγκαράδα βρίσκεται 48χλμ. από τον Βόλο, χτισμένη σε υψόμετρο 500μ. Είναι ένα από τα πιο γνωστά και τουριστικά χωριά του Πηλίου λόγω της φυσικής ομορφιάς, της γειτνίασής της με την φημισμένη παραλία του Μυλοπόταμου και της πλούσιας τουριστικής υποδομής της. Το χωριό αποτελείται από τέσσερις συνοικίες, που έχουν πάρει το όνομά τους από τις ομώνυμες εκκλησίες που βρίσκονται στις κεντρικές πλατείες τους. Από την μία άκρη της μέχρι την άλλη της είναι απλωμένη σε ένα μήκος 5χλμ., ενταγμένη απόλυτα στο φυσικό περιβάλλον, με σπίτια χτισμένα μέσα στις καστανιές.

Αρχικά το χωριό ήταν παραθαλάσσιο και βρισκόταν στην περιοχή του Παλαιοκάστρου, δίπλα από την παραλία της Φακίστρας. Για λόγους όμως ασφαλείας και για την αποφυγή επιθέσεων από τους πειρατές της εποχής, το χωριό της Τσαγκαράδας μεταφέρθηκε πιο ψηλά στο βουνό, στη θέση όπου βρίσκεται σήμερα. Πολλοί Τσαγκαραδιώτες ξενιτεύτηκαν, κυρίως στην Αίγυπτο αναζητώντας καλύτερη τύχη και κάποιοι από αυτούς τη βρήκαν. Ποτέ όμως δεν ξέχασαν τον τόπο τους και όλα σχεδόν τα χρήματά τους τα έφεραν στην Τσαγκαράδα και τα αξιοποίησαν χτίζοντας θαυμάσια αρχοντόσπιτα, πολλά από τα οποία σώζονται μέχρι και σήμερα και κάνοντας παράλληλα πολλές δωρεές και αγαθοεργίες.

Στην Αγία Παρασκευή βρίσκεται ο περίφημος χιλιόχρονος πλάτανος με περιφέρεια 14μ., και στους Αγίους Ταξιάρχες ο οχτακόσιων ετών πλάτανος με περιφέρεια 17,5μ.

Κισσός

Κρυμμένος στην πυκνή βλάστηση, σε υψόμετρο 660μ., 52 χλμ. από τον Βόλο, βρίσκεται ο Κισσός. Το χωρίο δεν είναι ορατό από τον κεντρικό δρόμο, αφού βρίσκεται περίπου 2χλμ. πιο πάνω από αυτόν. Είναι η βάση για πολλές όμορφες πεζοπορικές διαδρομές, καθώς υπάρχουν πολλά μονοπάτια όπου μπορεί κανείς να διασχίσει.

Στην όμορφη πλατεία του βρίσκεται η εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, χτίστηκε το 1650 από Ηπειρώτες τεχνίτες και θεωρείται ως ένα από τα καλύτερα και αντιπροσωπευτικότερα στο είδος της εκκλησιαστικά μνημεία του Πηλίου με το πολύ εντυπωσιακό τέμπλο που έχει σκαλισμένα όλα τα ζώα και τα φυτά, πιθανόν παρουσιάζοντας την Κιβωτό του Νώε. Το τέμπλο κατασκευάστηκε γύρω στο 1700 με 1720, από Ηπειρώτες τεχνίτες, με ξύλο φλαμουριάς και επιχρυσώθηκε το 1793. Η παράδοση θέλει την κατασκευή του να διάρκησε 60 χρόνια. Στο εσωτερικό του ναού υπάρχουν τέσσερις θόλοι οι οποίοι είναι διακοσμημένοι περίτεχνα και ζωγραφισμένοι απο τον φημισμένο λαϊκό ζωγράφο Ιωάννη Παγώνη, ο οποίος φιλοτέχνησε όλες τις αγιογραφίες του ναού. Αξιο προσοχής είναι επίσης και το μικρό εκκλησιαστικό μουσείο, που στεγάζεται μέσα στην εκκλησία.

Στο χωριό υπήρχε αργυρωρυχείο και όταν οι χωρικοί του Κισσού μιλούσαν για χρυσό και ασήμι, αναφέρονταν στο κ’σο (χρυσό) και στον αργυρό, η λέξη κ’σος λοιπόν ήταν η αιτία που το χωριό ονομάστηκε Κισσός. Πιθανότατα οι τεχνίτες που δούλεψαν στο χρυσοποίκιλτο ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού της Αγίας Μαρίνας να πήραν μεταλλεύματα απο αυτό το ορυχείο.