ΟΙΚΙΣΜΟΙ & ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ
Eδεσσα
Η πρωτεύουσα του Νομού είναι μια πολύ όμορφη πόλη, γνωστή για τους καταρράκτες και για τα κεράσια της, με περίπου 25.000 κατοίκους, με πολλά νερά, πολύ πράσινο και πανέμορφα διατηρητέα κτίρια. Στην πόλη μπορείτε να θαυμάσετε τον καταρράκτη Kάρανο που πέφτει επιβλητικός από ύψος 70μ. Oι καταρράκτες δημιουργήθηκαν το 1395 από έναν μεγάλο και καταστρεπτικό σεισμό. Στο Mουσείο Nερού θα δείτε πώς η δύναμη του νερού κινούσε τα παλιά εργοστάσια, καθώς και το Eνυδρείο της πόλης, που είναι από τα ελάχιστα στην Eλλάδα με ενδημικά ψάρια γλυκού νερού.
Αξιόλογα μνημεία της πόλης είναι ο αρχαιολογικός χώρος στον Λόγγο και οι υστεροβυζαντινοί ναοί της Παλαιάς Μητρόπολης και των Αγ. Πέτρου και Παύλου στο Βαρόσι, την συνοικία που είναι από μόνη της ένα αξιοθέατο.
Τέλος στην Εδεσσα αξίζει να γνωρίσετε τον Ψηλό Βράχο με την εξαίρετη θέα, την Βυζαντινή Γέφυρα της αρχαίας Εγνατίας οδού και τον θαυμάσιο Σιδηροδρομικό Σταθμό.
Παλαιός Αγιος Αθανάσιος
Πρόκειται για το πιο κοσμικό ορεινό χωριό της Μακεδονίας. Απέχει 33χλμ. από την Έδεσσα και 123χλμ. από την Θεσσαλονίκη. Είναι κτισμένο στα 1200μ., σε ένα οροπέδιο που περιβάλλεται από δάση οξιάς. Πάνω από το χωριό δεσπόζει η κορυφή Πιπερίτσα με υψόμετρο 1998μ.
Η ιστορία του ξεκινά τον 16ο αι., όταν εγκαταστάθηκαν εκεί Ηπειρώτες κτηνοτρόφοι και κτιστάδες. Η αρχική του ονομασία ήταν Τσέγανη, αλλά το 1926 η Ελληνική Πολιτεία αποφάσισε να το μετωνομάσει σε Μετέωρα. Η τοπική κοινότητα διαμαρτυρήθηκε διότι δεν της άρεσε το όνομα και, μετά από διαβουλεύσεις, αποφασίστηκε να δοθεί στο χωριό το όνομα από το εξωκκλήσι του Αγίου Αθανασίου, που βρίσκεται σε λόφο νότια του χωριού. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1950, ξεκίνησαν οι σκέψεις και οι αναζητήσεις από τους κατοίκους για την εξεύρεση μιας τοποθεσίας για την δημιουργία ενός νέου χωριού, ώστε να αντιμετωπιστούν οι σκληρές συνθήκες διαβίωσης, η ανυπαρξία ιατρικής περίθαλψης και η έλλειψη συγκοινωνίας. Τελικά το χωριό εγκαταλείφθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν οι κάτοικοι κατέβηκαν σε χαμηλότερο υψόμετρο και ίδρυσαν τον Νέο Αγιο Αθανάσιο. Ομως, σταδιακά, μετά το 1994 αρχίζει, λόγω της ανάπτυξης του Χιονοδρομικού Κέντρου, η επανεγκατάσταση στο παλιό χωριό, η οποία τελικά οδήγησε στην σημερινή εικόνα του παραδοσιακού πέτρινου οικισμού, το οποίο θεωρείται μοναδικό για την μακεδονική αρχιτεκτονική.
Το χωριό σήμερα διαθέτει τουριστικές υποδομές για μεγάλους αριθμούς επισκεπτών και όλα όσα αφορούν τον εξοπλισμό για τα χειμερινά σπορ, την τοπική παραδοσιακή κουζίνα, την διασκέδαση, το παγοδρόμιο και τις υπαίθριες δραστηριότητες (πεζοπορία, ιππασία κ.λπ.)
Αρχάγγελος
Ο Αρχάγγελος είναι από τα μεγαλύτερα και το πιο ακμαίο από τα βλαχομογλενίτικα χωριά. Είναι ένας πολύ όμορφος παραδοσιακός οικισμός, χτισμένος σε υψόμετρο 820μ. στις ΒΔ πλαγιές του Πάϊκου, 35χλμ. από την Αριδαία.
Η ιστορία του Αρχαγγέλου φαίνεται να είναι συνυφασμένη με την ιστορία του μοναστηριού του Αρχαγγέλου Μιχαήλ το οποίο βρίσκεται 3χλμ. ΒΔ του ανάμεσα στις βραχώδεις και απόκρημνες κορυφές της Τζένας, και της βόρειας κατάφυτης πλευράς του όρους Πάϊκο, πάνω σε ένα πλάτωμα που δεσπόζει του κάμπου της Αλμωπίας. Το γεγονός ότι έχει διαφυλαχθεί σε σημαντικό βαθμό η παραδοσιακή αρχιτεκτονική οδήγησαν τις αρχές να χαρακτηρίσουν τον Αρχάγγελο ως παραδοσιακό και διατηρητέο οικισμό.
Οι κάτοικοι είναι στην πλειονότητά τους γεωργοί και ασχολούνται κυρίως με την καλλιέργεια και παραγωγή άριστης ποιότητας κερασιών και πατάτας. Καλλιεργούνται 120.000 δέντρα και παράγονται 6.000 τόνοι τραγανά και γαλανά κεράσια καθώς και ποικιλίες μεγαλόκαρπων κερασιών. Στον Αρχάγγελο κάθε χρόνο, το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Ιουλίου, πραγματοποιείται η Γιορτή των Κερασιών.
Λουτρά Πόζαρ
Είναι μια μικρή και χαριτωμένη λουτρόπολη με ξενοδοχεία, πισίνες, αποδυτήρια, εστιατόρια, μπαρ, και κάθε δυνατή εξυπηρέτηση στον λουόμενο. Βρίσκονται 13χλμ. βορειοδυτικά της Αριδαίας, στους πρόποδες του όρους Καϊμάκτσαλαν. Τα ιαματικά, θερμά νερά, με σταθερή θερμοκρασία 37οC, αναβλύζουν εδώ και χιλιάδες χρόνια από τα βουνό και δημιουργούν ένα εντυπωσιακό τοπίο βουνού και δάσους.
Επισκέπτες καταφθάνουν στα Λουτρά από κάθε γωνιά της Ελλάδας για να δεχθούν τις ευεργετικές ιδιότητες των ιαματικών νερών και να αποδράσουν στα πανέμορφα βουνά με τις σπηλιές, το φαράγγι των Λουτρών και τη γύρω ορεινή περιοχή, που προσφέρεται για περιπάτους, ορειβασία ή εκδρομές.
Αρνισσα
Ομορφη μικρή κωμόπολη στις όχθες της Βεγορίτιδας. Είναι γνωστή για την παραγωγή μήλων και την σχέση της με την λίμνη. Στις όχθες της λίμνης, η υποχώρηση των νερών έχει αποκαλύψει προϊστορικό νεκροταφείο. Στην Άρνισσα υπάρχουν αρκετά αγροτουριστικά καταλύματα και φιλόξενα ταβερνάκια.