Η Ζάκυνθος αναφέρεται στους αρχαίους συγγραφείς με τα επίθετα Υλήεσσα και Υλώδης, που μαρτυρούν την φημισμένη πλούσιά της βλάστηση, που στα νεώτερα χρόνια της έδωσε το προσωνύμιο Φιόρο του Λεβάντε, δηλαδή, Ανθος της Ανατολής. Αν και η ανθρώπινη παρέμβαση και η σύγχρονη ανάπτυξη έχουν σημαντικά βλάψει την φυσική της εικόνα, παραμένει ένας τόπος όπου η φύση δείχνει την δύναμη και την χαρά της.

Το νησί είναι το σχετικά πιό πεδινό από όλα τα Επτάνησα (περίπου το μισό της έκτασής του είναι πεδιάδα) και ίσως και το πιό εύφορο γεωργικά. Τα δυό βουνἀ του νησιού δεν έχουν μεγάλο ύψος ούτε δυσπρόσιτες πλαγιές. Το τοπίο αποκτά αγριάδα μόνο στις ακτές εκείνες όπου η έντονα σεισμική φύση του έχει δημιουργήσει εντυπωσιακές ορθοπλαγιές και γκρεμνούς. Γενικά το ζακυνθινό τοπίο χαμογελά στον επισκέπτη σαν μια ανοιχτή φυσική αγκαλιά.

Η Ζάκυνθος έχει μια εκτεταμένη ακτογραμμή, με πάνω από 120 χλμ μήκος και 68 προσβάσιμες παραλίες. Ενώ στα ορεινά του νησιού υπολογίζεται ότι το συνολικό μήκος των παραδοσιακών μονοπατιών του φτάνει τα 40 χλμ.

Στη Ζάκυνθο βρίσκονται δύο πολύ σημαντικοί βιότοποι σπανίων θαλασσίων ειδών που προστατεύονται από Διεθνείς Συμβάσεις: ο Βιότοπος Αναπαραγωγής Θαλάσσιας Χελώνας Caretta caretta στον Κόλπο του Λαγανά και ο Οικότοπος Διαβίωσης & Αναπαραγωγής Μεσογειακής Φώκιας Monachus monachus στις δυτικές και βόρειες απόκρημνες ακτές του νησιού. Ο Κόλπος του Λαγανά, που έχει ανακηρυχθεί Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου, αποτελεί την νότια πλευρά του ακανόνιστου τριγώνου του νησιού, με άνοιγμα 12 χλμ, και είναι ένας βιότοπος με διεθνή σημασία και αξία.

Το νησί είναι ακόμη γνωστό για τα πολύ αξιόλογα θαλάσσια σπήλαια του, που έχουν μεγάλο τουριστικό και οικολογικό ενδιαφέρον, όπως επίσης και για τον εξαιρετικά πλούσιο και όμορφο βυθό των ακτών του, που προσελκύει πολλούς φίλους των καταδύσεων από όλον τον κόσμο