ΧΩΡΑ ΝΑΞΟΥ

Η πρωτεύουσα του νησιού, λιμάνι και διοικητικό του κέντρο, είναι μια από τις γραφικότερες Χώρες των Κυκλάδων. Πρόκειται για μια ζωντανή πολιτεία με όλες τις σύγχρονες ανέσεις που φέρει πάνω της τα σημάδια της ιστορίας της Νάξου.

Σήμα κατατεθέν της, η Πορτάρα, το γιγαντιαίο μαρμάρινο πρόπυλο του αρχαίου ναού του Απόλλωνα, που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, δεσπόζει επιβλητική πάνω στο νησάκι «Παλάτια», το οποίο ενώνεται με τη στεριά. Αξίζει να περπατήσετε ως εκεί ειδικά τις ώρες του δειλινού για να απολαύσετε το μαγευτικό ηλιοβασίλεμα.

Η περιήγησή σας στη Χώρα δεν μπορεί παρά να ξεκινήσει από το μεσαιωνικό ενετικό κάστρο της. Είναι χτισμένο σε λόφο για να παρέχει ασφάλεια από τους επιδρομείς καιεντός των τειχών του είναι ανεπτυγμένος ο μεσαιωνικός οικισμός. Περπατώντας στα στενά δρομάκια του θα συναντήσετε πύργους, εκκλησίες και μεγαλοπρεπή αρχοντικά με οικόσημα, που αντανακλούν την ακμή του νησιού κατά την περίοδο της Ενετοκρατείας. Στο κάστρο βρίσκονται και μερικά από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της Χώρας:

• Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάξου
• Το Ενετικό και Λαογραφικό Μουσείο
• Το Βυζαντινό Μουσείο
• Η Καθολική Μητρόπολη
• Η Σχολή των Ουρσουλινών

Στα βορειοδυτικά του κάστρου βρίσκεται ο Μπούργος, η αστική συνοικία της Χώρας. Εκεί κατοικούσαν οι εύποροι του νησιού, Λατίνοι και Έλληνες, στα χρόνια της Ενετοκρατείας. Εντυπωσιάζει εξαιτίας της λαβυρινθώδους ρυμοτομίας του, με στεγασμένους δρόμους και αδιέξοδα, και της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής του.

Στη βόρεια πλευρά βρίσκεται η περιοχή της Γκρόττας, όπου υπήρχε μυκηναϊκός οικισμός στην αρχαιότητα, ερείπια του οποίου σώζονται μέχρι σήμερα. Στην Γκρόττα βρίσκεται και η Ορθόδοξη Μητρόπολη του νησιού καθώς και η εκκλησία της Παναγιάς της Παντάνασσας, πάνω στην παραλία. Λίγο πιο κάτω θα συναντήσετε και το Δημαρχείο με το περίφημο άγαλμα της ναξιακής Σφίγγας μπροστά του.

Μόλις αρχίσει να βραδιάζει κατευθυνθείτε προς το λιμάνι. Τα καλοκαίρια πεζοδρομείται κατά τις νυχτερινές ώρες ο παραλιακός δρόμος του, όπου ντόπιοι και τουρίστες κάνουν τη βόλτα τους κάτω από το όμορφο κάστρο με θέα προς την Πορτάρα. Γύρω από το λιμάνι υπάρχει αγορά με κάθε είδους εμπορικά καταστήματα, μαγαζιά με τουριστικά είδη και παραδοσιακά προϊόντα. Μην παραλείψετε να δοκιμάσετε τα τοπικά τυριά και, ιδιαίτερα, την ξακουστή γραβιέρα Νάξου.

Οι επιλογές που προσφέρει η Χώρα είναι πολλές και ταιριάζουν στο γούστο κάθε επισκέπτη. Θα βρείτε ποικιλία καταλυμάτων για τη διαμονή σας, καφετέριες, εστιατόρια με πεντανόστιμες τοπικές σπεσιαλιτέ και μπαράκια, στα οποία μπορείτε να απολαύσετε το Κίτρο, το διάσημο λικέρ του νησιού.

ΑΠΕΙΡΑΝΘΟΣ

Η Απείρανθος ή «τ’ Απεράθου», όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι, είναι κτισμένη αμφιθεατρικά στους πρόποδες του βουνού Φανάρι. Πρόκειται για ένα από τα ομορφότερα χωριά των Κυκλάδων, που ξεχωρίζει για τη σπουδαία ιστορία, την πλούσια πολιτισμική κληρονομιά και την εντυπωσιακή αρχιτεκτονική του.

Όμορφα διώροφα σπίτια, μαρμαροστρωμένα καλντερίμια, καμάρες, γραφικές πλατείες, βυζαντινές εκκλησίες και ενετικοί πύργοι είναι τα στοιχεία που συνθέτουν το μοναδικό τοπίο της Απειράνθου. Πολλοί την αποκαλούν και «μαρμάρινο χωριό» λόγω της ευρύτατης χρήσης μαρμάρου στα κτίρια και στους δρόμους της. Στην είσοδό της δεσπόζει επιβλητικός ο πύργος του Ζευγώλη του 17ου αιώνα. Επίσης στο χωριό θα βρείτε πολλές εκκλησίες, από τις οποίες αξίζει να επισκεφτείτε την Αγία Κυριακή, ένα ιδιαίτερα σπουδαίο μνημείο που χρονολογείται στην περίοδο της Εικονομαχίας τον 9ο αιώνα.

Οι κάτοικοί του μιλούν μια ξεχωριστή ντοπιολαλιά, η οποία διαφέρει σημαντικά από τις υπόλοιπες του νησιού και έχει προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον στους γλωσσολόγους, και έχουν ιδιαίτερη κλίση στην μουσική, την ποίηση και την υφαντουργία.

Στην Απείρανθο υπάρχουν πέντε μουσεία που σίγουρα αξίζει να επισκεφτείτε: το Αρχαιολογικό, με ευρήματα Πρωτοκυκλαδικής Περιόδου, το Γεωλογικό, με πλήθος εκθεμάτων από τη φύση του νησιού, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, που παρουσιάζει την πανίδα της περιοχής και διαθέτει μικρό ενυδρείο, το Λαογραφικό, με πολλά υφαντά και παραδοσιακά εργαλεία και το Μουσείο Παιδικού Πολιτισμού Αιγαίου, που παρουσιάζει τη σχέση των παιδιών με το παιχνίδι από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα. Ακόμη αξίζει να ρίξετε μια ματιά στην έκθεση του γυναικείου χειροτεχνικού συνεταιρισμού.

Τέλος, πριν ολοκληρώσετε την επίσκεψή σας, περάστε οπωσδήποτε από κάποιο παραδοσιακό καφενείο ή ταβέρνα για να γευτείτε το φημισμένο κρασί της ορεινής Νάξου.

ΦΙΛΩΤΙ

Το μεγαλύτερο χωριό της Νάξου είναι αμφιθεατρικά χτισμένο ανάμεσα σε δυο καταπράσινες πλαγιές στους πρόποδες του Ζα. Το Φιλώτι αποτελεί έναν οικονομικά και κοινωνικά ακμαίο οικισμό, με τουριστικές υποδομές και ποικιλία επιλογών. Οι κάτοικοί του ασχολούνται κατά παράδοση με την κτηνοτροφία και την τυροκομία, ενώ τα προϊόντα του φημίζονται για την υψηλή ποιότητα και τη γεύση τους. Μια δοκιμή στις ταβέρνες του θα σας πείσει.

Κάντε μια βόλτα στους δρόμους του χωριού για να ανακαλύψετε τα αξιοθέατά του. Ξεκινήστε από τον ναό της Παναγιάς της Φιλωτίτισσας, μια από τις ομορφότερες εκκλησίες του νησιού. Ξεχωρίζει για τις σπάνιες εικόνες της, το μαρμάρινο τέμπλο και το γλυπρό καμπαναριό της. Προς τιμήν της διοργανώνεται τον Δεκαπενταύγουστο το μεγαλύτερο πανηγύρι στο νησί, που κρατά για τρεις μέρες. Λίγο παραπέρα θα βρείτε και τον επιβλητικό πύργο του Μπαρότση, μνημείο της περιόδου της φραγκοκρατίας. Επόμενος σταθμός σας δεν μπορεί να είναι παρά το Μουσείο Συλλογής Ελληνικών Νομισμάτων του Νικ. Μουστάκη που περιλαμβάνει έκθεση με χαρτονομίσματα της Ελλάδας και της Κύπρου από τον 19ο αιώνα. Μην παραλείψετε να ξαποστάσετε στη γραφική κεντρική πλατεία για να απολαύσετε τον καφέ σας και να δοκιμάσετε τα εξαιρετικά γλυκά του κουταλιού κάτω από τη σκιά του υπεραιωνόβιου πλατάνου.

Λίγο έξω από το χωριό θα συναντήσετε την περίφημη Βρύση των Αριών, σε μια ειδυλλιακή καταπράσινη και γεμάτη τρεχούμενα νερά τοποθεσία. Από εκεί ξεκινάει μονοπάτι που οδηγεί στο σπήλαιο του Ζα και από εκεί στην κορυφή του βουνού από όπου μπορείτε να θαυμάσετε πανοραμική θέα που κόβει την ανάσα.

ΧΑΛΚΙ – ΤΡΑΓΑΙΑ

Στο κέντρο της Νάξου εκτείνεται ο εύφορος κάμπος της Τραγαίας, κατάφυτος με ελαιώνες και περιτριγυρισμένος από ψηλά βουνά. Κατοικήθηκε από την αρχαιότητα και σε αυτόν αναπτύχθηκε πλήθος οικισμών (Καλόξυλος, Δαμαριώνας, Δαμαλάς, Τσικαλαριό, Χείμαρρος, Ακάδημοι, Κεραμί, Μετόχι) με πιο σημαντικό το Χαλκί, που αποτελεί και το κεφαλοχώρι του λεκανοπεδίου. Η περιοχή έχει μακρά ιστορία και γνώρισε σπουδαία οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη ανά τους αιώνες, που την ανέδειξαν σε διοικητικό και εμπορικό κέντρο του νησιού για πολλά χρόνια. Στην Τραγαία θα συναντήσετε μερικά από τα σημαντικότερα αξιοθέατα και μνημεία της Νάξου.

Ο πρώτος σταθμός στην περιήγησή σαςδεν μπορεί να είναι άλλος από το Απάνω Κάστρο. Δεσπόζει από την αρχαιότητα σε ύψωμα που μπορείτε να προσεγγίσετε μόνο μέσω μονοπατιών που ξεκινούν από το Τσικαλαριό και το Κουτσοχεράδο. Διαθέτει προϊστορικό τείχος, αποτελώντας το φρούριο της αρχαίας Τραγαίας, και χρησιμοποιήθηκε διαδοχικά κατά τα βυζαντινά χρόνια και την Ενετοκρατεία, οπότε εξελίχθηκε σε μια ακμαία μεσαιωνική καστροπολιτεία με ψηλά τείχη, πολεμίστρες και δεξαμενές. Στο δε περίγυρό του σώζονται δύο αρχαία νεκροταφεία της Γεωμετρικής Περιόδου. Παρά τη δυσκολία πρόσβασης σε αυτό, αξίζει αναμφίβολα να το επισκεφτείτε και να το εξερευνήσετε.

Η ευρύτερη περιοχή της Τραγαίας έχει χαρακτηριστεί και ως «Μικρός Μυστράς» καθώς σε αυτή βρίσκονται διάσπαρτες δεκάδες βυζαντινές εκκλησίες. Από αυτές οι πιο σημαντικές είναι της Παναγιάς της Πρωτόθρονου στο Χαλκί, που είναι και η παλαιότερη (6ος αιώνας), της Παναγιάς της Δροσιανής, του Αγίου Γεωργίου Διασορίτη, της Παναγιάς Δαμιώτισσας και πολλές ακόμη. Ξεχωρίζουν για τις σπάνιες αγιογραφίες τους και τα στοιχεία παλαιοχριστιανικής αρχιτεκτονικής.

Το Χαλκί αποτελεί το μεγαλύτερο και πιο ανεπτυγμένο χωριό της Τραγαίας. Στο παρελθόν γνώρισε μεγάλη ακμή που αντανακλάται στην εντυπωσιακή αρχιτεκτονική του. Τα πλακόστρωτα δρομάκια του είναι γεμάτα με εντυπωσιακά νεοκλασικά με ολάνθιστα μπαλκόνια. Διαθέτει εμπορικά καταστήματα, γκαλερί, εστιατόρια και καφέ. Στα αξιοθέατά του περιλαμβάνονται ο τριώροφος πύργος της ενετικής οικογένειας Μπαρότσι και η ιστορική ποτοποιεία Βαλληνδρά, που δημιούργησε το ξακουστό λικέρ «κίτρο». Το Χαλκί αποτελεί από τις καλύτερες επιλογές για διαμονή καθώς η γεωγραφική του θέση το καθιστά ιδανικό για να γυρίσετε το νησί.

ΣΑΓΚΡΙ

Το Σαγκρί είναι κτισμένο σε οροπέδιο στο δυτικό τμήμα του νησιού. Αποτελεί ένα από τα ομορφότερα χωριά ξεχωρίζοντας για την αρχιτεκτονική του, με το Κάτω Σαγκρί να έχει χαρακτηριστεί διατηρητέος οικισμός. Οι κάτοικοί του ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία, ιδιαίτερα αγελάδων, και τα τοπικά τυριά και κρέατα είναι ξακουστά.

Τόσο στο ίδιο το χωριό όσο και στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν πολλά αξιοθέατα. Το σημαντικότερο είναι, αναμφίβολα, ο αρχαιολογικός χώρος του Γύρουλα, με τον αναστηλωμένο ναό της Δήμητρας, 3 χιλιόμετρα από το Σαγκρί. Λίγο έξω από το χωριό συναντάτε και την Μονή του Τίμιου Σταυρού, γνωστή και ως Πύργο Μπαζαίου. Πρόκειται για οχυρωμένο μοναστήρι που λειτούργησε από τον 17ο ως τον 19ο αιώνα, ενώ σήμερα ανήκει στην οικογένεια Μπαζαίου και φιλοξενεί κάθε είδους πολιτιστικές εκδηλώσεις. Επίσης, στην περιοχή υπάρχουν πολλές βυζαντινές εκκλησίες, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν η Παναγία Ορφανή, η Παναγία Αρκουλιώτισσα και ο Άγιος Αρτέμιος.

Στο Άνω Σαγκρί βρίσκεται το διάσημο μοναστήρι του Αγίου Ελευθερίου, που λειτούργησε ως κρυφό σχολειό κατά την Τουρκοκρατία, ενώ σήμερα στεγάζει Λαογραφικό Μουσείο. Ακόμη, στο Σαγκρί υπάρχουν ερείπια δύο ενετικών πύργων, καθώς και ένας αναπαλαιωμένος, ο Πύργος Παλαιολόγου, που αξίζει να επισκεφτείτε.

Τέλος, στο γραφικό Σαγκρί θα βρείτε εστιατόρια, καφέ και καταστήματα με παραδοσιακά προϊόντα ενώ μπορείτε να συνδυάσετε την επίσκεψή σας με κολύμπι σε κάποια από τις κοντινές παραλίες του Ορκού, της Μικρής Βίγλας, του Καστρακίου ή της Γλυφάδας.

ΚΟΡΩΝΟΣ

Η Κόρωνος βρίσκεται στη βορειοανατολική Νάξο και είναι αμφιθεατρικά κτισμένη στις πλαγιές μιας κοιλάδας που τη διατρέχει ρεματιά. Παραδοσιακός οικισμός με έντονο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον που γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη στο παρελθόν λόγω της ενασχόλησης των κατοίκων με την εξόρυξη σμύριδας. Με τα όμορφα αρχοντικά, τα στενά καλντερίμια και τα αμέτρητα σκαλιά της, η Κόρωνος θα σας μαγέψει.

Στο χωριό θα βρείτε πολλές πλατείες με καφενεία και ταβέρνες όπου μπορείτε να δοκιμάσετε τοπικά εδέσματα και το εξαίσιο κρασί της ορεινής Νάξου. Αξίζει να επισκεφτείτε το Λαογραφικό Μουσείο που στεγάζεται σε παραδοσιακό ξενώνα.

Συνεχίστε την περιήγησή σας στη γύρω περιοχή όπου μπορείτε να εξερευνήσετε πολλά αξιοθέατα όπως τα παλιά σμυριδωρυχεία, την Ατσιπάπη, που είναι μεσαιωνικός οικισμός, το μοναστήρι της Παναγιάς Αργοκοιλιώτισσας και το Κακό Σπήλαιο, όπου στα αρχαία χρόνια λατρευόταν ο θεός Διόνυσος.  

ΜΕΛΑΝΕΣ

Οι Μέλανες είναι ένα από τα παλαιότερα χωριά της Νάξου. Η καταπράσινη κοιλάδα στην οποία εκτείνεται το χωριό είναι από τα πιο εύφορα μέρη του νησιού και γεμάτη από τρεχούμενα νερά που τροφοδοτούσαν τους πολλούς νερόμυλους της περιοχής. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Στις Μέλανες θα βρείτε όμορφα καφενεία και ταβέρνες, όπου αξίζει να δοκιμάσετε κόκορα κρασάτο, την ξακουστή σπεσιαλιτέ του χωριού.

Στην ευρύτερη περιοχή συναντάει κανείς σημαντικά αξιοθέατατου νησιού. Στην τοποθεσία Φλεριό βρισκόταν το ρωμαϊκό υδραγωγείο που τροφοδοτούσε τη Χώρα, και το αρχαίο ιερό των πηγών. Ευρήματα από την ανασκαφή που έγινε εκεί εκτίθενται στην Μουσειακή Συλλογή Μελάνων. Πολύ κοντά, κείτεται σε ένα περιβόλι ο διάσημος Κούρος των Μελάνων, άγαλμα του 6ου αιώνα π.Χ.

Στο Κουρουνοχώρι, ένα μικρότερο χωριό της περιοχής, δεσπόζει ο πύργος Φραγκόπουλου, ενώ στην Καλαμίτσα βρίσκεται το εντυπωσιακό εξοχικό παλάτι των Ιησουιτών μοναχών που έδρασαν στη Νάξο την περίοδο της Ενετοκρατείας, το οποίο αξίζει οπωσδήποτε μια επίσκεψη.

ΕΓΓΑΡΕΣ

Μικρό χωριό σε κοντινή απόσταση από τη Χώρα, οι Εγγαρές, εκτείνονται στον εύφορο ομώνυμο κάμπο. Ο Νίκος Καζαντζάκης στο βιβλίο του «Αναφορά στον Γκρέκο» αναφέρεται σε αυτές ως «επίγειο παράδεισο» λόγω της ομορφιάς του τοπίου.

Η κεντρική πλατεία του χωριού είναι ιδιαίτερα όμορφη, πετρόκτιστη στο σύνολό της. Δίπλα ακριβώς βρίσκεται ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Στις Εγγαρές θα βρείτε δύο αναπαλαιωμένα ελαιοτριβεία που αξίζει να επισκεφτείτε. Ακόμη, υπάρχουν δύο εγκαταλελειμμένοι πλέον οικισμοί, η Μέσα Γειτονιά και η Λαγκάδα. Στην πρώτη θα δείτε τον πύργο Φουφόπουλου και την εγκαταλελειμμένη βυζαντινή εκκλησία της Παναγιάς της Μοναστηριώτισσας, ενώ στη δεύτερη υπάρχουν επτά διατηρητέοι νερόμυλοι.

Έξω από το χωριό θα συναντήσετε ένα παλιό μαρμάρινο γεφύρι με δύο καμάρες, το λόφο της Γέννησης με την όμορφη θέα, στον οποίο δεσπόζει ξωκλήσι χτισμένο μέσα σε βράχο, όπου στην αρχαιότητα βρισκόταν το ιερό των Νυμφών, καθώς και την παραλία του Αμμίτη.