Ο πλούτος του νησιού ήταν από τα πανάρχαια χρόνια τα αμπέλια του και το κρασί του. Όλη η υπόλοιπη τοπική γαστρονομία προσαρμόστηκε στις δυνατότητες αυτού του ορεινού και βραχώδους τόπου: κτηνοτροφία, αλιεία και ο,τι μπορούσε να δώσει η γη· όχι πολλά, αλλά καλά και νόστιμα αν έχεις έναν λαό που έχει μάθει να αξιοποιεί κάθε δυνατό πόρο.

Το εκλεκτό κατσικίσιο κρέας του νησιού μαγειρεύεται όπως σε όλα τα νησιά του Αιγαίου, είτε ψητό στον ξυλόφουρνο —το Πάσχα γεμιστό— είτε βρασμένο με σιτάρι ή πλιγούρι σιταριού, το γνωστό γαμοπίλαφο.

Όμως τα ζώα δεν τα είχαν κυρίως για το κρέας τους, όσο για τα προϊόντα τους. Το εκλεκτί ικαριώτικο τυρί, η καθούρα, συνοδεύει όλα τα πιάτα, αν δεν αποτελεί και μέρος τους.

Το πλούσιο Ικάριο πέλαγος από την άλλη πρόσφερε πάντα πολύ και εκλεκτό ψάρι. Ο βασικός τρόπος παρασκευής παρέμεινε η κακαβιά, η σούπα από λογιώ-λογιώ μικρά και μεγαλύτερα ψάρια.

Η βασική όμως τροφή του ικαριώτικου λαού για αιώνες ήταν τα προϊόντα της γης. Ο,τι φυτρώνει πάνω της, κι ο,τι μεγαλώνει μέσα της. Τους θερινούς μήνες, όπως και σε όλο το υπόλοιπο Αιγαίο, ο,τι λαχανικό έδινε το μικρό μποστάνι έμπαινε στον ταβά και μαγειρευόταν με μπόλικο λάδι. Στην Ικαρία αυτό το τουρλού λέγεται σουφικό και εκτιμάται σαν το κατεξοχήν πιάτο του νησιού. Όμως η Ικαρία έχει και μια γαστρονομική ιδιαιτερότητα: μόνη σε αυτή στο Αιγαίο καλλιεργείται το κολοκάσι, ο βολβός σύμβολο της κυπριακής κουζίνας. Το κολοκάσι καθαρίζεται και μαγειρεύεται σαν γλυκοπατάτα, είτε μόνο του γιαχνί, είτε συνοδεύοντας άλλα πιάτα και μάλιστα κρεατικά.

Η γη επίσης δίνει πλήθος από άγρια χορταρικά και αρωματικά που αξιοποιούνται στις πίτες, στους ρεβυθοκεφτέδες, στους κολοκυθοκεφτέδες, στους ντοματοκεφτέδες και σε κάθε άλλο ανάλογο λαϊκό έδεσμα.

Τέλος, το κρασί. Οι αρχαίες ποικιλίες βέβαια δεν υπάρχουν πια, όμως οι εγκλιματισμένες ποικιλίες φωκιανό και μπεγλέρι, υποστηριζόμενες από τα ιδιαίτερα χώματα του νησιού, συνεχίζουν να δίνουν ένα ιδιαίτερα υψηλόβαθμο, δυνατό κρασί. Ενώ κι άλλες αιγαιοπελαγίτικες ποικιλίες έχουν προστεθεί στην αμπελοκαλλιέργεια με στόχο τον εμπλουτισμό του οινοποιητικού αποτελέσματος.