Ισως είναι κοινοτοπία να μιλήσει κανείς για την σχέση φυσικού περιβάλλοντος και πολιτισμού, όταν αναφέρεται σε μέρη σαν αυτά που μας απασχολούν εδώ. Ομως στην περίπτωση του Φαλακρού όρους και της γύρω του περιοχής έχουμε μιαν πολύ ενδιαφέρουσα ιδιοτυπία: Σε όλα σχεδόν τα μέρη που σε αυτήν την ιστοσελίδα αναφερόμαστε, ο ανθρώπινος πολιτισμός, όσο κι αν είναι εξαρτημένος από το φυσικό περιβάλλον του, είναι πάντα ένα βήμα μπροστά, διατηρεί μιάν σχετική αυτονομία στις επιλογές του· με άλλα λόγια, γράφει ιστορία. Στην περίπτωση όμως της περιοχής που εδώ παρουσιάζουμε, τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά. Εδώ την κυριαρχία την έχει η φύση και οι εντυπωσιακές της δυνάμεις. Ο ανθρώπινος πολιτισμός ακολουθεί κατά πόδας τους ρυθμούς και τα κελεύσματά της. Η ιστορία είναι σε δεύτερη μοίρα· το έκτακτο των γεγονότων σβήνει πίσω από το διαρκές των αέναων φυσικών κύκλων. Ο άνθρωπος εδώ δεν είναι ο δημιουργός νέων μορφών ζωής, είναι ο ταπεινός θεράπων της ζωής, πιστός στους πανάρχαιους φυσικούς ρυθμούς της.

Ο τόπος αυτός είναι ένας τόπος “κρυφός”, μακριά από τα φώτα της ιστορίας και των γεγονότων της τηλεοπτικής οθόνης, έξω από τους μεγάλους οδικούς άξονες και τον φωτεινό θαλάσσιο ορίζοντα. Τον ανακαλύπτεις σαν πέρασμα από τον πολύβουο προθάλαμο προς το μέσα ήρεμο και ημίφωτο δωμάτιο, κι από κεί προς το παραμέσα μυστικό καμαράκι. Αφήνοντας πίσω μας την σύγχρονη, ταχύτατη και πολυσύχναστη Εγνατία Οδό, μπαίνουμε, μέσα από τα γυρίσματα του Στρυμόνα στην Αμφίπολη, σε έναν ημιορεινό διάδρομο που μας οδηγεί στον κάμπο της Δράμας —έναν χώρο ήσυχο, στο ημίφως της θορυβώδους καθημερινότητας των μεγάλων αστικών κέντρων. Αφήνοντας πίσω μας την πόλη της Δράμας, που προσπαθεί να ακολουθήσει το βήμα της σύγχρονης ζωής, και προχωρώντας στις υπώρειες του Φαλακρού, εισερχόμαστε σταδιακά στο βασίλειο της φύσης, σαν μύηση στο διαρκές παρελθόν της, μέχρι που πίσω από το μεγάλο βουνό βρισκόμαστε στην αίθουσα του θρόνου της: στην βαθειά κοιλάδα του Νέστου.

Με πολύ αδρές γραμμές, η περιοχή με κέντρο το όρος Φαλακρό θα μπορούσε να περιγραφεί ως εξής: Η νότια και νοτιοδυτική πλευρά του βουνού κι οι αλπικές του κορυφές, είναι ένα τοπίο βραχώδες, με φαράγγια και ορθοπλαγιές, που οριοθετεί τον πλατύ κάμπο της Δράμας —έναν κάμπο με παχιά χώματα που ποτίζονται πλούσια από τα νερά του Φαλακρού. Η βόρεια και βορειοανατολική πλευρά του βουνού είναι το βασίλειο του δάσους και των νερών. Βαθειά δασωμένες κοιλάδες που φιλοξενούν μερικά από τα πιό παρθένα και εκτεταμένα δασικά οικοσυστήματα της ευρωπαϊκής ηπείρου. Ενας θρίαμβος της άγριας χλωριδικής γονιμότητας της φύσης.